Kościół w Bukówcu Górnym

ułatwienia dostępu

Kościół na oryginalnym planie zbliżonym do krzyża greckiego, który powstał w wyniku późniejszego dobudowania dwóch kaplic po pn. i pd. stronie nawy. Pierwszy, niezachowany drewniany kościół został wzniesiony w Bukówcu w 1270 r., zniszczony w 1383 r., w czasie najazdu na wieś Głogowczyków. W 1400 r. został ufundowany drugi drewniany kościół. Najstarsza wzmianka dotycząca proboszcza pochodzi z 1404 r. (parafia w Bukówcu Górnym powstała najprawdopodobniej w XIV wieku). W 2. poł. XVI w., z powodu zbyt małej liczby wiernych, w kościele nie odprawiano nabożeństw. W 1596 r. parafię przywrócił Piotr Opaliński. Kościół przetrwał najazd wojsk szwedzkich w 1656 roku. W 1733 r. miała miejsce katastrofa budowlana - zawalił się dach świątyni z sygnaturką. W 1737 r., po wcześniejszych, bezskutecznych próbach odbudowy, Karol z Bnina Opaliński, ówczesny właściciel Bukówca, ufundował na jej miejscu drewniany kościół, który już osiem lat później został zastąpiony nowym, wzniesionym z fundacji Eleonory Jaraczewskiej, rozebranym pod koniec XVIII wieku. W 1797 r. rozpoczęto wznoszenie nowego, szachulcowego kościoła, które zarzucono wskutek nieotrzymania stosownych zezwoleń i problemów z pozyskaniem materiałów budowlanych. Do budowy nowej, tym razem murowanej, zachowanej świątyni przystąpili w 1825 r. mieszkańcy Bukówca (być może była ona fundacją książąt Anhalt-Dessau z pobliskich Włoszakowic). Budowa trwała z przerwami do 1845 r., kiedy kościół został ukończony i konsekrowany pw. św. Marcina przez bp Dąbrowskiego. W tym samym czasie, po pn. stronie kościoła została również wzniesiona brama z dwoma furtami. W 1890 r. ufundowano organy, w 1910 r. - witraże. W 1914 r. Niemcy zagrabili dwa kościelne dzwony. W 1930 lub w 1932 r. do pn. i pd. elewacji nawy zostały dobudowane dwie boczne kaplice, tworzące rodzaj transeptu i nadające korpusowi kościoła rzut zbliżony do krzyża greckiego. Wówczas dobudowano również zakrystię po pd. stronie prezbiterium i kruchtę po pn. stronie nawy oraz przebito dwa nowe otwory okienne we wsch. ścianie prezbiterium. W czasie II wojny światowej, kościół był początkowo otwarty dla Polaków. W 1941 r. został dla nich zamknięty. W 1942 r. Niemcy ponownie wywieźli dzwony kościelne, a w 1943 r. zamienili kościół na magazyn. Po zakończeniu wojny, w 1946 r., do parafii powrócił proboszcz, który rozpoczął remont zniszczonej świątyni. Pod koniec lat 40. przed bramą prowadzącą na teren otaczający kościół zostały wzniesione schody. W 1986 r. przeprowadzono generalny remont kościoła, który objął m. in. więźbę dachową oraz wymianę pokrycia dachów. Deskowe stropy z podsufitką zastąpiono stropem belkowym. Wymieniono konstrukcję sygnaturki nad prezbiterium. W 1990 r. położono nowe tynki na elewacjach.
Kościół został wzniesiony na kamiennej (w partii nawy i prezbiterium) oraz ceglanej podmurówce, w konstrukcji murowanej z cegły i otynkowany. Dachy są pokryte dachówką ceramiczną. Ściany wewnętrzne zostały otynkowane i pomalowane, w partii podstropowej są dekorowane fryzem geometrycznym. Nawę, prezbiterium, boczne kaplice i kruchtę pn. nakrywają stropy belkowe wypełnione deskami, starą zakrystię - strop deskowy z podsufitką, a nową zakrystię - strop ceramiczny. Elewacje kościoła są otynkowane, wsparte na kamiennym cokole (nawa i prezbiterium), w partii nawy, prezbiterium, starej zakrystii i kaplic zwieńczone wysuniętym gzymsem uskokowym z daszkami okapowymi krytymi dachówką ceramiczną. Naroża elewacji starej zakrystii są zaokrąglone. Nad ścianami zamykającymi nawę, prezbiterium, boczne kaplice i starą zakrystię wznoszą się trójkątne szczyty z pojedynczymi, umieszczonymi pośrodku otworami okiennymi zamkniętymi łukami odcinkowymi, z wyjątkiem szczytu pn., w którym znajduje się nisza z figurą MB Królowej Polski. Elewację pn. kruchty artykułują dwie lizeny flankujące otwór drzwiowy na osi, a wieńczy pełna attyka z falistym zwieńczeniem z krzyżem. Elewacje kościoła są artykułowane prostokątnymi otworami okiennymi, zamkniętymi półkoliście i wypełnionymi witrażami. Elewacja frontowa wznosi się na kamiennej podmurówce i jest zwieńczona trójkątnym szczytem z ceglana sterczyną, oddzielonym od dolnej kondygnacji gzymsem uskokowy z daszkiem okapowym. Oś dolnej kondygnacji podkreśla pozorny ryzalit z prostokątnym otworem drzwiowym zamkniętym łukiem odcinkowym, nad którym znajduje się półkoliście zamknięta wnęka z figurą Chrystusa. Na osi szczytu znajduje się prostokątny otwór zamknięty łukiem odcinkowym. Na elewacji prezbiterium, nad dachem starej zakrystii umieszczono datę „1825”, odnoszącą się do budowy kościoła. Wnętrze kościoła jest jednonawowe z dwoma bocznymi kaplicami, tworzącymi ramiona transeptu. Prezbiterium jest usytuowane nieznacznie wyżej w stosunku do nawy i wyodrębnione od niej stopniem. W zach. części nawy znajduje się chór muzyczny na dwóch drewnianych podporach.
Wyposażenie kościoła stanowi m. in. eklektyczny ołtarz główny z 2 ćw. XIX w. z wcześniejszym, pochodzącym z XVII w. barokowym obrazem w części środkowej, przedstawiającym Matkę Boską Śnieżną. W otworach okiennych nawy, prezbiterium i bocznych kaplic znajdują się witraże z pocz. XX wieku. W pn. odcinku muru otaczającego kościół wznosi się trójprzelotowa brama z cegły, otynkowana. Nad półkoliście zamkniętym otworem bramnym znajduje się eliptyczna nisza z figurą Chrystusa, a nad nią neobarokowe zwieńczenie z krzyżem na osi. Główny otwór bramy flankują dwa pilastry i ujmują furty zamknięte łukami odcinkowymi, zwieńczone spływami.

Źródło: www.zabytek.pl